تلاش رژیم برای حفظ برجام با سفر ظریف به چین و روسیه و بلژیک
تلاش رژیم برای حفظ برجام با سفر ظریف به چین و روسیه و بلژیک
گفتگو با خسرو شکراللهی – ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۷
سفر ظریف؛ انتظارات و واقعیتها
در ادامة تلاشهای رژیم برای حفظ برجام، ظریف وزیرخارجة رژیم دیروز سفر خود را ابتدا به چین و روسیه آغاز کرد و فردا هم راهی بروکسل پایتخت بلژیک می‌شود تا با مقامهای اروپایی دیدار و گفتگو کند. محور این گفتگوها درباره برجام و سرنوشت آن پس از خروج آمریکا از آن است. ما در گفتگوی امروز با خسرو شکراللهی به این موضوع می‌پردازیم.
س : سفر ظریف به کشورهای چین روسیه و اروپا با چه انتظاراتی است؟ و آیا خود ترتیب این سفر اول پکن، بعد مسکو و بعد بروکسل آیا معنی و پیام خاصی دارد؟
ج : بنا به گزارش رسانه‌ها ظریف، روز یکشنبه در پکن مهمترین هدف تهران را «گرفتن تضمین» اعلام کرد و گفت: اگر قرار باشد برجام ادامه پیدا کند باید منافع مردم ایران هم از برجام تضمین شود.
خبرگزاری فارس هم می‌نویسد که حسن روحانی در جلسه ستاد اقتصادی دولت بار دیگر بر ضرورت تحقق منافع اقتصادی ایران از توافق برجام تاکید کرده و از وزارت خارجه خواسته که با اعزام فوری هیئت‌هایی به چین، روسیه و کشورهای اروپایی در مورد الزامات تداوم برجام وارد گفت‌وگو شود.
بنابراین هدف اول ظریف اقتصادی است و این که این کشورها، در تحریم با آمریکا همراهی نکنند.
در مورد ترتیب سفر هم به نظر من ظریف می‌خواهد به اروپاییها بگوید که ما چین و روسیه را در کنار خودمان داریم و خلاصه آنها را ترغیب به حمایت از رژیم بکند.
روزنامة شرق: یادمان نرود در جبهه خارجی، فقط صف واحد اروپا، روسیه و چین با ایران می‌تواند خنثی‌کننده طلسم ترامپ به‌اضافه نتانیاهو باشد.
س : آیا واقعا همین طور است و رژیم حمایت چین و روسیه را در این جریان کسب خواهد کرد؟
ج : روشن است که نه، چین هیچ تمایل و انگیزه‌یی برای آن که برسر رژیم با آمریکا سرشاخ شود ندارد. روسیه هم همینطور و این را در سوریه هم به وضوح نشان داد و سامانة اس 300 را که قبلا گفته بود با پول رژیم به سوریه م‌دهد، اخیرا اعلام کرد که نمی‌دهد. در خود رژیم هم روزنامه‌های باند روحانی می‌نویسند که تنها اروپا پتانسیل ایستادن در برابر آمریکا را دارد.
جهان صنعت 23/2: این سفر را باید تلاش دیپلماتیک ایران برای حفظ برجام از مسیر استراتژی نگاه به شرق دانست و بیانگر آن است که با خروج احتمالی اروپا از برجام یا نیافتن تضمینی برای حفظ آن، می‌توان از ظرفیت‌های پکن و مسکو در حفظ برجام بهره گرفت.
اما به نظر می‌رسد به چند دلیل نمی‌توان به نقش پکن و مسکو در حفظ برجام آنگونه که بر آن تاکید شده است، امیدوار بود.
اول آنکه منطق رئالیستی حاکم بر سیاست خارجی روسیه اجازه نمی‌دهد تنش موجود میان مسکو و واشنگتن پایدار بماند. به عبارت دیگر این تنش موقتی است و روسیه برای عبور از بحران غرب تا میزانی منافع خود را همسویی با واشنگتن می‌داند. بنابراین و تحت این شرایط انتظار از روسیه بابت چالش با آمریکا و نقد سیاست‌های مداوم آن از سوی مقامات کرملین بیهوده است. اما به نظر می‌رسد به چند دلیل نمی‌توان به نقش پکن و مسکو در حفظ برجام آنگونه که بر آن تاکید شده است، امیدوار بود.
اول آنکه منطق رئالیستی حاکم بر سیاست خارجی روسیه اجازه نمی‌دهد تنش موجود میان مسکو و واشنگتن پایدار بماند. به عبارت دیگر این تنش موقتی است و روسیه برای عبور از بحران غرب تا میزانی منافع خود را همسویی با واشنگتن می‌داند. بنابراین و تحت این شرایط انتظار از روسیه بابت چالش با آمریکا و نقد سیاست‌های مداوم آن از سوی مقامات کرملین بیهوده است.
توجه و امید به پکن هم بسیار ناامید‌کننده‌تر از حمایت‌های مسکو است، به ویژه آنکه پکن قرار است از واشنگتن بابت مذاکره با پیونگ‌یانگ امتیاز بگیرد و واشنگتن نیز دل به امید پکن در از‌سر‌گیری روابط با پیونگ یانگ بسته است و گوشه‌چشمی به بازار 300 میلیونی واشنگتن دارد. به این ترتیب استراتژی نگاه به شرق و اتکا به حمایت‌های مسکو و پکن مسیر دشوار و پر‌هزینه‌ای برای مقابله با آمریکاست و با توجه به معادلات جدید بین‌المللی نمی‌توان روی مساعدت‌ها و حمایت‌های آنها حساب باز کرد. به این ترتیب تنها مسیر مطمئن برای حفظ برجام، همراهی با اروپاست.
آرمان: « تنها نیرویی که در جهان از نظر سیاسی قادر است در مقابل آمریکا بایستد، اروپا است و روسیه و چین چنین پتانسیلی ندارند».
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که مقصد اصلی ظریف در این سفر اروپاست و سفر به چین و روسیه تنها یک ژست و یک مانور است که چندان هم مؤثر نیست.
س :خامنه‌ای در اولین واکنش خود به خروج آمریکا از برجام، ضمن پذیرش مشروط ادامة برجام با اروپا، گفت به شرطی که اروپا تضمین بدهد؛ این که اروپا باید تضمین بدهد را مرتب باند خامنه‌ای تکرار می‌کنند، امروز هم پاسدار جعفری سرکردة سپاه همین را گفت؛ منظور آنها از تضمین چیه؟
ج : البته آنها سعی می‌کنند صورت مسأله را وارونه جلوه بدهند، این اروپاست که 4شرط جلو آنها گذاشته و ماندن خود پای برجام را به جواب رژیم به آنها مشروط کرده.
اما این که منظور رژیم از تضمین چیست؛ به نظر می‌رسد آنها می‌خواهند اروپا قول بدهد که تا اولا تا آخر جلو آمریکا خواهد ایستاد و از رژیم حمایت خواهد کرد. ثانیا دست کشیدن از موشکی و دخالتهای منطقه‌یی را از رژیم نخواهد خواست. مثلاً روحانی در کنفرنس مطبوعاتی مشترک با رییس جمهورسریلانکا: اگر ۵ کشور دیگر طرف جمهوری اسلامی در این توافق با ایران همراه باشند و به توافقات خودشان عمل کنند و تضمین دهند که منافع ایران با تداوم برجام محقق خواهد شد، این توافق برخلاف میل آمریکا و رژیم صهیونیستی باقی خواهد ماند.
اما اینها خیال خامی است.
روزنامة وطن امروز در شماره امروز خودش نوشته: این هم تضمین! هشدار صدراعظم آلمان درباره انتظارات از اروپا برای مناقشه با آمریکا به خاطر توافق هسته ای با ایران – آنگلا مرکل: ما نباید خود را قوی تر از آنچه هستیم نشان دهیم، اروپا به تنهایی نمی تواند
حرفهای امروز جعفری : «نگاه برخی مسئولان ما به خارج است که امیدواریم اتفاقات اخیر منجر به اعتماد نداشتن به غربی ها و حتی اروپایی ها شود که زمزمه‌های آن نیز شنیده می‌شود و مرکل (صدراعظم آلمان) دیروز اعلام کرده نباید انتظار مقابله با امریکا از اروپا داشت. اروپاییها بارها اعلام کردند که نمی‌توانند مقابل تحریم‌های امریکا بایستند. حالا به هر ترتیب، فرصتی به اروپا داده شده اما باید تضمین بدهند که بعید می‌دانیم تضمین بدهند و در آن صورت باید مسیر خودکفایی ملی و صنعت هسته‌ای را با ظرفیت‌های داخلی دنبال کنیم».
س : انتظار و توقع رژیم از اروپا و چین و روسیه تا چه اندازه واقعی و واقع بینانه است؟
ج : وطن امروز 23/2: تصور اینکه اروپاییها با استانداردهای اخلاقی بخواهند رفتار خود را در توافقی که ممکن است موجبات رویارویی آنان را با آمریکا فراهم کند ادامه دهند، تصوری از پیش شکست خورده است که هیچ نسبتی با واقعیت معادلات موجود بین‌الملل ندارد و طبیعی است در این شرایط اروپاییها بیش از هر زمان دیگری بخواهند با ایفا کردن نقش پلیس خوب، فضای توافق را به سمت گزاره‌‌های جدیدی همچون مسائل موشکی و حضور ایران در منطقه پیش ببرند.
از سوی دیگر،
وزیر خارجه آلمان می‌گوید گرچه کشورش خواهان کمک به شرکتهای آلمانی سرگرم تجارت با ایران است اما محافظت کردن از این شرکت‌ها در قبال آسیب ناشی از اعمال دوباره تحریم‌های آمریکا علیه تهران، دشوار خواهد بود.
اصلا شرکتهای اروپایی زیر بار دولتهایشان نمی‌روند.
آرمان: رفتار اروپا و استراتژی مشکوک مسکو
سفر وزیر خارجه کشورمان می‌تواند از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار باشد. سفر به مسکو از یک طرف و بالاخره سفر به مرکز اتحادیه اروپا، بروکسل و ملاقات با سه وزیر خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان می‌تواند به مثابه یک جلسه اتمام حجت با ایران باشد که چنانچه به تعهدات عمل نشود، اتحادیه اروپا بیرون از متن برجام، تحریم‌هایی علیه ایران اعمال خواهد کرد که هیچ ارتباطی با برجام ندارد. بنابراین ماندن سه کشور اروپایی در برجام یک طرف قضیه است ولی در عین حال سعی دارند که با ایران بر سر چند مساله مهم به توافق برسند؛ همان مسائل سه‌گانه‌ای که مطرح کرده بودند از باب حقوق بشر و... اینها شرطی است که وزیر امور خارجه آلمان مطرح کرده و قطعا دو وزیر خارجه دیگر هم دنبال همین شروط هستند که هیچ ارتباطی با متن برجام ندارد و چون این شروط ارتباطی با برجام ندارند، از نظر آنها، ایران نمی‌تواند اتحادیه اروپا را متهم کند که ناقض برجام شده است.
لحظه بسیار حساسی است اگر جواب منفی به سه وزیر خارجه بدهیم، اتحادیه اروپا را از دست خواهیم داد که آخرین روزنه ما به سمت دنیاست. ضمن اینکه موضوع تحریم‌ها جدی‌تر شده و هم برخی مشکلات داخلی تشدید می‌شود. اگر با اتحادیه اروپا به توافق نرسیم، چه بسا مهلت 180 روزه آمریکا به 90 روز تقلیل پیدا کند