ضلع سوم معادله ساز و کار اروپا
ضلع سوم معادله ساز و کار اروپا – ۲۵آبان۱۳۹۷
گزارش و گفتگو با میثم ناهید
سلام می‌کنم به شما هموطنان و بینندگان عزیز سیمای آزادی و امیدوارم روز جمعة خوبی رو پشت سر گذاشته باشید. خوشحالم که امروز هم در برنامة تیک تاک در خدمت شما هستم. اما قبل از اعلام برنامة امروز اجازه بدید به تظاهراتی که کارگران محروم هفت‌تپه امروز در شهر شوش برگزار کردند اشاره کنم. بنا به گزارش دریافتی کارگران آگاه نیشکر هفت تپه امروز در دوازدهمین روز اعتصابشون تجمع کردند و طی سخنانی خشم خودشون رو از دزدی ها و چپاولهای کارگزاران نظام آخوندی ابراز کردند.
یکی از کارگران طی سخنانی در جمع کارگران اعتصابی با اشاره به شرایط غیرقابل تحمل کارگران با اشاره به اشک فرزندان محروم کارگران گفت: «مطمئن باشید این اشکها را بخداقسم به سلاح تبدیل می کنیم و به طرف ظالمانی می گیریم که حقمون رو دارن میخورن. خانم مریم رجوی به کارگران زحمتکش و شجاع نیشکر هفت تپه درود فرستاد که با همبستگی و اتحاد برای احقاق حقوق خود به پاخاسته اند. خانم مریم رجوی عموم هموطنان به ویژه دیگر کارگران و زحمتکشان را به همبستگی و پشتیبانی از کارگران نیشکر هفت‌تپه فرا‌‌خواند.
و اما موضوع سیاسی که امروز به اون می‌پردازیم، مناسبات رژیم با اروپا و مشخضاً وضعیت «بسته اروپایی» یا «سازوکار اروپایی» یا «کانال مالی اروپا»ست که این روزها موضوع دعواهای چند طرفه بین باندهای رژیم با یکدیگر و رژیم با اتحادیه اروپا بوده است. روز۲۳آبان کریمی قدوسی عضو کمیسیون امنیت مجلس رژیم ضمن حمله به دولت روحانی گفت«اتحادیه اروپا به جز صدور یک بیانیه آن هم بعد از ۵ ماه پس از خروج آمریکا از برجام هیچ اقدام و بسته دیگری به ظریف و تیم وزارت خارجه و شخص روحانی تحویل نداده است».
در همان جلسه، ظریف هم ضمن حمله به اتحادیة اروپا گفت آنها هنوز حاضر نیستند برای ماندن در برجام هزینه سیاسی بدهند. ولی این دعوا از روز پنجشنبه یک طرف سوم فعال هم پیدا کرده و آن آمریکاست که تا کنون خود را نسبت به ساز و کار اروپا بی‌اعتنا نشان میداد. ابتدا گزارش کوتاهی در مورد تحولات اخیر:
گزارش
روز24آبان کیهان خامنه‌ای خبرداد:«اتریش میزبانی کانال مالی ایران و اروپا را رد کرد» کیهان به نقل از پیترگوشل باوئر سخنگوی وزارت خارجه اتریش افزوده است برای این کشور امکان میزبانی کانال مالی ایران و اروپا در حال حاضر وجود ندارد.
کیهان افزوده:« قرار بود این کانال پیش از اجرایی شدن دور دوم تحریمهای آمریکا در روز ۱۳ آبان اجرایی شود، اروپاییها با بهانه‌های مختلف اجرایی شدن آن را به تعویق انداخته‌اند».
روزنامه وابسته به سپاه پاسداران با عنوان« پاسکاری «کانال مالی برجام» در اروپا برای اتلاف وقت» خبر داد: «. بلژیک، فرانسه، لوکزامبورگ و اتریش چهار کشور نامزد برای میزبانی این کانال مالی هستند، ولی وزارت خارجه اتریش دیروز به صراحت اعلام کرد که به دلیل شک و تردید‌ها و همچنین خطرات در موقعیتی قرار ندارد که قادر باشد میزبانی این نهاد را بپذیرد».
این روزنامه از تردید اروپایی ها نسبت به اجرایی کردن این کانال مالی خبرداده و افزوده است« تردید اروپاییها به جایی رسیده که گوردون سوندلند، سفیر امریکا در بروکسل، پایتخت اتحادیه اروپا، طرح اروپاییها را یک «ببر کاغذی» دانست».
صحبت از تردید اروپایی ها یک تحول جدید به حساب می آید چرا که پیش از این موگرینی گفته بود که اتحادیه اروپا برجام را نه به خاطر تجارت و منافع بلکه به دلایل امنیتی حفظ می‌کند. به گفته کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا، اگر اروپا بتواند برجام را نگه دارد، قادر خواهد بود بر اساس آن، به پیشرفت‌های بیشتری با رژیم ایران بر سر یمن، موضوع موشک‌ها، افغانستان و آسیای میانه دست پیدا کند.
اما با وجود این نگاه امنیتی اروپا به توافق هسته‌یی با رژیم روزنامة حکومتی جوان نوشته است« آنها همچنان درباره برداشتن اولین گامی که خود وعده آن را داده‌اند، مردد و البته دل‌نگران به نظر می‌رسند». این روزنامه به نقل از بلومبرگ افزوده است« چچیلیا مالمستروم، کمیسیونر اتحادیه اروپا چهار شنبه هفته گذشته درباره راه‌اندازی این مکانیسم گفته بود: «روی کاغذ ایده مناسبی به نظر می‌رسد.» موضوعی که نشان می‌دهد اروپاییان به رغم تمایل به بی‌اثر‌سازی تحریمهای امریکا، همچنان در یک سرگردانی تصمیم‌گیری به نظر می‌رسند.
بلومبرگ با اشاره به این وضعیت نوشته که کشورهای عضو اتحادیه اروپا تا جایی حاضرند مقابل اقدامات ترامپ علیه ایران بایستند و کانال‌های انتقال پول به ایران را باز نگه دارند که این کار در حیاط خلوت آنها رخ ندهد». در میان این دلواپسی‌های رسانه‌های باند خامنه‌ای، رویتر از یک تحول جدید خبر داد و نوشت برایان هوک نمایندة ویژه آمریکا برای ایران روز پنجشنبه هشدار داد که بانکها و شرکت‌های اروپایی که در ابتکار عمل ویژه اتحادیه اروپا برای حفاظت از تجارت با رژیم ایران شرکت دارند در خطر تحریمهای جدید اعمال شده آمریکا قرار دارند.
برایان هوک در مورد نومیدی اتحادیه اروپا برای راه اندازی «سازوکار» گفت: جای تعجب نیست. چون می ترسند که این تلاشها منجر به مجازات های آمریکا شود. خبرگزاری‌ها گزارش دادند برایان هوک در پیام دیگری که در توییتر منتشر شده گفته است آمریکا اعتراضات در ایران را دنبال می کند. وی تاکید کرده که نارضایتی از رژیم ایران همواره در حال افزایش بوده است. خبرگزاری ها نوشتند که هوک می گوید هدف از دور جدید تحریم ها آوردن رژیم ایران به پای میز مذاکره است.
در این میان باند روحانی که می خواهد همچنان امید به «کانال مالی اروپا» را حفظ کند هم به اظهار نگرانی پرداخته است. روزنامه حکومتی ایران ارگان دولت روحانی نوشته است « باید دید بین حرف و عمل آنها چقدر فاصله هست و چقدر به اندازه جدیت ترامپ در برهم زدن برجام، در حمایت از ایران جدی هستند ».
این روزنامه بعد از ابراز این دلواپسی نوشته است« در پنجمین نشست گروه بورس و بازار با حضور صاحبان صنایع و کمپانی‌ها و نمایندگان اروپا در پاریس که توسط فوروم ایران و اروپا برگزار شد، راههای دور زدن تحریمها مورد بررسی قرار گرفت، راه‌هایی که برای مقابله با تحریمها مطرح می‌شود، چه معافیت‌های نفتی، چه SVP ،که هرکدام روزنه‌های امیدی را برقرار می‌کنند اما در عین حال هر کدام مشکلاتی هم دارند. اما ایران وقت زیادی ندارد، زیرا امریکا در تلاش است با اعمال فشار فرصت ابتکارعمل را از طرف ایرانی بگیرد».
گفتگوی سیاسی
همون طور که در این گزارش دیدیم، ۵ماه بعد از خروج آمریکا از برجام، برجام اروپایی که قرار بود جایگزین برجام بشه، وضعیت مبهمی داره و شاخص اون هم بستة اروپا یا ساز و کار اروپایی هست که پس از مدتها انتظار هیچ حاصلی نداشته و هم در درون رژیم و هم در روابط بین‌المللی زیر سؤال قرار داره. گفتگوی امروز ما با خسرو شکراللهی به همین موضوع اختصاص داره:
س: اولین سؤال اینه که ساز و کار اروپایی در حال حاضر در چه وضعیتی قرار داره؟
ج: ساز و کار اروپایی نه تنها هیچ پیشرفتی طی این مدت نداشته، بلکه حتی رو به قهقرا رفته. در 15مرداد ماه گذشته روحانی در مصاحبه خود با تلویزیون رژیم گفت: «اروپاییها از نظر سیاسی سنگ تمام گذاشتند، موضع‌گیری کردند، حرف زدند و مقررات وضع کردند و به صراحت کار آمریکا را غیرقابل قبول دانستند». اگر چه در همان صحبت هم مشخص بود که سنگ تمامی که روحانی می‌گوید فقط سیاسی یا به عبارت دیگر لفظی بوده و به طور عملی کاری صورت نگرفته کما این که خود روحانی در ادامه گفت که آنها «در مقام عمل باید برنامه‌ریزی کنند که چگونه می‌خواهند خروج آمریکا را جبران کنند».
اما الان بعد از ۳ماه ببینید دست اندرکاران این قضیه چطور حرف می‌زنند؛ ظریف الان می‌گوید: « اتحادیة اروپا هنوز حاضر نیست برای ماندن در برجام هزینه سیاسی بدهد». و عراقچی معاون ظریف که در حال حاضر برای سفری یک روزه به رم رفته گفت ما به تعهداتمان در چارچوب برجام عمل کرده‌ایم و از اتحادیه اروپا انتظار داریم در کنار عمل به تعهدات سیاسی به تعهدات اقتصادی خود در برجام عمل کند چرا که تاکنون اقدامات اتحادیه اروپایی هنوز به‌راه حلهای عملیاتی منجر نشده است».
آمریکا که تا به حال نسبت به ساز و کار اروپایی بی‌اعتنایی نشان میداد، از طریق برایان هوک تهدید کرده که بانکها و کمپانی‌های اروپایی که برای ادامه تجارت با ایران به سازوکار ویژه اتحادیه اروپا متوسل شوند «خطر تحریمهای تازه آمریکا» را به جان می‌خرند. رویتر روز گذشته به نقل از هوک نوشت: «بانکها و کمپانی‌های اروپایی می‌دانند که ما در اجرای تحریمها علیه این رژیم سفاک و خشن بسیار جدی هستیم».
س: با توجه به معافیتهایی که آمریکا در مورد تحریمها اعلام کرد و با توجه به ساز و کار اروپا، آیا رژیم نمی‌تواند خودش را تا مدتی از آسیب تحریمها مصون و دور نگه دارد؟
ج: معافیتها عمدتاً محدود و مقطعی است. محدود به این معنا که تنها دارو، مواد غذایی و تجهیزات پزشکی مشمول معافیت هستند و مقطعی در مورد تحریمهای نفتی است و در آن وضعیت خریداران نفت مورد توجه قرار گرفته، به این معنا که برای آن که آنها بتوانند جایگزیتی برای نفت ایران در پالایشگاههایشان پیدا کنند و همچنین برای این که بازار بر اثر خلأ ناشی از قطع ناگهانی نفت ایران دچار بی‌ثباتی نشود، یک مهلت مشخص چند ماهه در نظر گرفته شده و خریداران هم موظفند که مثلاً طی 180روز خرید نفت از ایران را به صفر برسانند.
در مورد ساز و کار اروپایی هم همان طور که اشاره کردم، تغییر لحن متولیان این قضیه در رژیم از امیدواری به یأس و ناامیدی خودش گویاست. اما فراتر از اینها، حتی تضادهای ظرف و مقدمات راه حلهای عملیاتی ساز و کار اروپایی، یعنی باز کردن دفتر این ساز و کار در یکی از کشورهای اروپایی حل نشده و هیچ کشوری حاضر نیست این دفتر در خاک آن کشور تأسیس شود.
در مقابل گشایش دفتر اتحادیة اروپا در تهران هم به دلیل مخالفت دلواپسان، به نظر می‌رسد که حداقل در حال حاضر روی میز نیست. بنابراین گزافه نیست که بگوییم نمود مادی تعامل با اروپا و برجام اروپایی که ساز و کار اروپایی بود، هنوز معطل یک دفتر مانده و تازه امریکا هم که تا بحال نسبت به این موضوع غیرفعال بود، علیه آن فعال شده و به طرفهای اروپایی در مورد نقض قوانین تحریم هشدار می‌دهد.
س: علت این که اروپا اقدام جدی نمی‌کند، چیست؟ آیا علتش ترس از تحریمهای آمریکاست؟
ج: ترس از تحریمها هست، ولی این همة مسأله نیست؛ همچنان که تحریمها در داخل کشور بر مبنای عوامل داخلی است که می‌توانند مؤثر باشند، در روابط و مناسبات خارجی هم، انزوای رژیم هم بر مبنای وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران می‌تواند اثرگذار باشد. هر وقت که راجع به انزوای بین‌المللی رژیم یا به محاق رفتن سیاست مماشات صحبت می‌کنیم، باید توجه داشت که اینها صرفاً شرط هستند و مبنا عامل درونی یعنی وضعیت داخلی ایران و موقعیت رژیم به لحاظ سیاسی و اجتماعی است. این واقعیتی است که حتی خود رژیم از خامنه‌ای و روحانی و سایرین هم نمی‌توانند آن را انکار یا کتمان کنند.
خامنه‌ای در یک سخنرانی که پس از قیام دی ماه، در تاریخ 19دی 96 و در واقع در اولین واکنش نسبت به قیام داشت گفت: «دشمنان مانند مگس روی زخم ناشی از مشکلات و ضعفها می‌نشینند، بنابراین باید زخم را خوب کنید و نگذارید بوجود آید چرا که اگر مشکل داخلی نداشته باشیم، تبلیغات و فضاسازی بیگانه اثر نمی گذارد و امریکایی ها هم نمی توانند هیچ غلطی بکنند». در جملات بعدیش هم تصریح کرد که منظورش از زخم وضعیت «طبقات ضعیف تحت فشار» یعنی همان نیروی اصلی قیام است.
روحانی هم در یک سخنرانی در مجلس ارتجاع در تاریخ 6شهریور ماه گذشته گفت که همه چیز روال عادی و طبیعی داشت اما ناگهان جو کشور از روز 5 دی ماه تغیی کرد و یک عده‌یی در خیابانها شعارهای هنجارشکنانه سر دادند. یعنی به این واقعیت اعتراف و اشاره می‌کرد که چطور همة معادلات با قیام دی ماه تغییر کرد و چیزی در ایران ورق خورد. در واقع قیام دی ماه، سرآغاز سلسله قیامها و خیزشهایی است که تا همین امروز ادامه دارد و این تأثیر خودش را در معادلات سیاسی منطقه‌یی و بین‌المللی مربوط به رژیم هم گذاشته است.
کما این که می‌بینیم مقامهای دولت آمریکا از رئیس جمهور و وزیر خارجه تا برایان هوک هر بار که صحبت می‌کنند، به این عامل یعنی نارضایتی عمیق مردم ایران و خیزشها و حرکتهای اعتراضی که سراسر کشور را فرا گرفته، اشاره می‌کنند. بنابراین، این آنچنان پارامتری است که اروپاییها هم نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند؛ مضافا این که رسواییهای تروریستی رژیم در اروپا و این که لوایح FATF هم در رژیم به بن‌بست خورده، عوامل مضاعفی هستند که موجب می‌شود اروپاییها هم چندان رغبتی به باصطلاح ساز و کار اروپایی که مستلزم درگیر شدن با آمریکا هم هست نداشته باشن.