تحریم پتروشیمی هم ضربه اقتصادی هم ضربه سیاسی
ضربه اقتصادی و ضربه سیاسی تحریم پتروشیمی
گزارش و گفتگو با علیرضا معدنچی
با گذشت دو روز از اعلام تحریم شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس و ۳۹ شرکت وابسته به آن، به خاطر وابستگی آن به سپاه پاسداران، موضعگیریها، واکنشها و اظهارنظرها و تحلیلهای مربوط به این رویداد همچنان ادامه دارد. مقامات امریکایی این اقدام را بخشی از اعمال حداکثر فشار و تشدید مستمر آن برای واداشتن رژیم از ادامة سیاستهای جنگ‌افروزانه و تروریستی خود می‌دانند
و در طرف رژیم از یک طرف می‌کوشند آن را کم‌اهمیت جلوه دهند و از طرف دیگر سوز و گداز می‌کنند و آن را متناقض با رویکرد روزهای اخیر سیاستگذاران امریکایی قلمداد می‌کنند. نگاهی میکنیم به جدیدترین موضعگیریها و واکنشها حول این موضوع.
رژیم در واکنشهای اولیة خود به تحریم بزرگترین بخش پتروشیمی که در اختیار سپاه پاسداران بود، می‌کوشید که آن را کم اهمیت و آثار آن را ناچیز جلوه دهد، اما روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه با آه و فغان از پوچ بودن انتظارات رژیم و دعوت خود خوانده‌اش به مذاکرات بی‌قید و شرط سخن گفت: سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به تحریم شرکت های پتروشیمی ایران گفت: تنها یک هفته صبر نیاز بود تا پوچ بودن ادعای رئیس جمهور آمریکا برای مذاکره با ایران ثابت شود.
موسوی تصریح کرد جهان باید در مقابل تقض آشکار اصول بنیادین حقوق بین‌الملل با ابزار تحریم واکنش نشان دهد».
در مورد ابعاد و پیامدهای اقتصادی تحریم پتروشیمی، اظهارات زنگنه وزیر نفت دولت روحانی شنیدنی است. او در یک مصاحبه مفصل که روز گذشته در رسانههای حکومتی انعکاس یافت، گفت: آمریکا در دوره جدید راههای دور زدن تحریم ها را سخت‌تر کرده است و ما برای گذر از این شرایط مبارزه سنگینی میکنیم، در حال حاضر اگر یک کشتی به سمت بنادر ایران حرکت کند ازسوی بنادر کشورهای دیگر تحریم میشود
و در دوره قبلی تحریم‌ها سازمان ملل متولی و پیگیر بود، اما در حال حاضر شخص آمریکا پیگیر است و اراده‌اش برای اعمال این تحریم‌ها چندین برابر گذشته بوده و سازماندهی مفصلی کرده است، آمریکایی‌ها در این 5- 6 سال اخیر در موضوع تحریمهای به اصطلاح هوشمند به بلوغی شیطانی رسیده‌اند، یعنی به نقطه‌ای رسیده‌اند که می‌خواهند جلوی تمامی راههای ما برای مقابله با تحریم‌ها را بگیرند».
زنگنه در پاسخ به اینکه پس از حذف معافیت‌های نفتی برای کشورهای خریدار نفت ایران، فروش نفت کشورمان به چند بشکه رسیده است؟ از پاسخ طفره رفت و گفت: من در مورد عدد نه در دوره قبل و نه در حال حاضر چیزی نمی‌گویم تا روزی که ان شاء الله تحریم‌ها برداشته شود.
زنگنه پیش از این بارها گفته بود که ما راههای مختلفی برای فروش نفت داریم و آمریکا قادر نیست جلو صادرات نفت ما را بگیرد. از سوی دیگر، به دنبال تحریم بزرگترین و سود آورترین شرکتهای پتروشیمی مرتبط با سپاه تروریستی پاسداران،
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، در پیامی در حساب توئیتری خود گفت: فشار حداکثری بر روی رژیم ایران ادامه دارد.
پمپئو افزود: «ایالات متحده از دسترسی رژیم ایران به پولی که به آن برای ایجاد بی ثباتی در منطقه نیاز دارد، جلوگیری خواهد کرد.» شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز در توییتر خود نوشت: با لیست گذاری دومین منبع درآمد رژیم ایران فشار حداکثری اقتصادی بسیار موثر رئیس جمهور ادامه می یابد
جان بولتون مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا نیز اعلام کرد: رژیم ایران پولهایش را صرف تامین و و هدایت تروریزم میکند که نتیجه آن ایجاد مشکلات جدی است که به طور فزاینده یی فقط بدتر میشود. رئیس جمهور آمریکا به رژیم ایران فرصتی برای دنبال کردن یک آینده بهتر داد، اما این رژیم اول باید ۴۰ سال حکومت ترور را متوقف کند.
در همین حال سوز و گداز از اعلام تحریمهای جدید آمریکا در رسانههای رژیم بالا گرفته است. یکی از کارشناسان سیاسی رژیم به نام صادق ملکی با ابراز بی‌توقعی از اعلام تحریم جدید علیه صنایع پتروشیمی رژیم با تاکید بر این که «تنها راه رهایی گفتگوست» می‌نویسد: « امروز و قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می توان از ترامپِ تشنه مذاکرات امتیازاتی گرفت که فرداهای پس از انتخابات امکان آن نخواهد بود.
نکته آنکه به عنوان ایران در شطرنج سیاست جهانی دقت کنیم ناخواسته مهره سرباز دیگران نشویم. درک کنیم که روس ها و چینی‌ها و رهبران آنها نیز به اندازه آمریکا و ترامپ قابل اعتماد نیستند». یکی دیگر از کارشناسان رژیم به نام جلیلوند نیز به بعد سیاسی تحریم پتروشیمی توجه نشان داده
و با بیان اینکه تحریمهای جدید پتروشیمی در آستانه سفر آبه به ایران «سیاست هویج و چماق» و با هدف امتیازگیری بیشتر است، گفت: «با لفاظی تنش کاهش پیدا نمی‌کند. تنش زمانی کاهش پیدا میکند که طرفین به صورت عملیاتی تنش را کاهش دهند. اینکه ترامپ می‌گوید فقط مساله هسته‌ای مطرح است و فرانسوی‌ها موضوعات دیگر را هم مطرح می‌کنند به نظر من تقسیم کار بین خودشان است و من کاهش تنشی نمی‌بینم».
این گزارش رو دیدیم، از یک طرف رژیم در تبلیغات خودش مدعیه که این تحریم، تأثیر و نقش زیادی نداشته و پتروشیمی اصلاً قابل تحریم کردن نیست؛ اما از طرف دیگر، شاهد سوز و گداز سخنگوی وزارت خارجه‌ش هستیم که با علام این که تنها یک هفته صبر برای اثبات پوچ بودن ادعای ترامپ برای مذاکره نیاز بود، در واقع ناراحتی رژیم را از وعده‌هایی که در رابطه با تغییر سیاست آمریکا و آمادگی اش برای مذاکرات بی‌قید و شرط به خودش می‌داد، ابراز میکند.
واقعیت چیه؟ پتروشیمی و درآمدهای حاصله از آن چه جایگاهی در رژیم و بخصوص سپاه پاسداران داشت و محروم شدن از این درآمد چه تأثیراتی خواهد داشت؟ علاوه بر آثار و پیامدهای اقتصادی، معنی و پیامدهای سیاسی این اقدام در شرایط کنونی چیه؟ اینها سؤالاتی است که در گفتگوی امروز با علیرضامعدنچی امیدواریم بتونیم به اونها جواب بدیم.
ج: این که می‌گویند تأثیر زیادی ندارد، روی چند عامل تکیه می‌کنند، یکی تنوع محصولات تولید شده در صنعت پتروشیمی بالغ بر بیش از صد نوع محصولات تولیدی میشود، گستردگی تولیدات امکان کنترل روی معاملات این صنعت را در مقایسه با تولیدات نفت و گاز که دارای محصولات محدودتر هستند پایین می آورد و بعلت تعدد خریداران امکان کنترل این معاملات پایین می آید.
دوم، نیمی از محصولات پتروشیمی در بازار داخلی به فروش می‌رسد. سوم، فروش توسط شرکتهای خصوصی صورت می‌گیرد که گویا ردیابی آنها دشوار است. یکی از شیوه های کسب درآمد از طریق صنایع پتروشیمی، فروش محصولات با قیمت بسیار پایین به دلالهای وابسته به رژیم در کشورهای واسط میباشد. شیوه این کار به این ترتیب است که رژیم برای فروش محصولات پتروشیمی بطور رسمی اعلام مناقصه میکند.
اما بعلت اینکه بعد از چند بار اعلام رسمی با قیمت بالا و پایان مهلت سر رسید، ظاهرا خریداری برای فروش جنس در داخل ایران پیدا نمیشود به این ترتیب دستشان برای فروش محصول به دلال مورد نظر در خارج ایران باز میشود و بعد جنس را در اختیار دلال وابسته به سپاه یا سایر ارگانهای وابسته به ولی فقیه قرار میدهند.
دلال جنس را با قیمت بسیار پایین از نمایندگان رژیم خریده و بعد به قیمت بازار آزاد بین المللی به فروش میرساند. سپس دلال واسط بخش کمتر از درآمد حاصله را برداشته و پول نقد باقیمانده را به حسابهای مخفی وابسته به ولی فقیه و سپاه واریز می‌کنند.
ج: ابتدا اجازه بدهید اشاره‌یی به درآمد پتروشیمی و بعد سابقة این صنعت در سالهای اخیر بکنم: بر اساس آخرین آمار گمرک رژیم، سهم پتروشیمی‌ها در سبد صادرات غیر نفتی کشور، ۳۱.۹ درصد بوده است. رژیم در سال ۱۳۹۵( تقریبی معادل سال ۲۰۱۶میلادی) حدود ۱۵ میلیارد دلار از صنعت پتروشیمی فروش خالص داشته است. این پول از فروش ۲۸ میلیون تن محصولات پتروشیمی بدست آمده است. حدود دو سوم سود در فروش خارجی و یک سوم آن مربوط به فروش داخلی بوده است.
در سال بعد یعنی سال ۱۳۹۶(تقریبی معادل سال ۲۰۱۷ میلادی) فروش محصولات صادراتی پتروشیمی به خارج حدود ۷/۱۱ میلیارد دلار بوده است. در مقایسه نسبت فروش خالص خارجی با فروش داخلی با سال ۱۳۹۵(۲۰۱۶) نتیجه گرفته میشود که کل فروش خالص داخلی و خارجی در سال ۱۳۹۶(۲۰۱۷) بالغ بر ۱۸میلیارد دلار بوده است.
ج: پاسخ به این سؤال بسیار دشوار است، چون غارت و چپاول چنان ابعادی دارد که تقریباً هیچ حساب و کتاب درستی امکان پذیر نیست. اگر قدری توضیح بدهم مسأله روشنتر میشود. سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹) که رژیم طرح خصوصی کردن صنعت پتروشیمی را در پیش گرفت و صنعت پتروشیمی از زیر مجموعه دولتی وزارت نفت خارج شده و ظاهرا طرح خصوصی سازی روی آن انجام شد، اما درواقع خصولتی شد.
بعد از آن، ارگانهای وابسته به ولی فقیه مثل فرمان اجرایی امام و همچنین سپاه پاسداران بطور گسترده مالکیت این صنعت و پالایشگاههای پتروشیمی را بدست آوردند و درآمدشان از طریق فروش محصولات این صنعت افزایش یافت. یکی از سواستفاده هایی که در صنعت پتروشیمی انجام میشود، خرید مواد خام نفت و گاز مورد نیاز برای تولید محصولات پتروشیمی با قیمت ارز دولتی و فروش محصولات تولید شده با قیمت ارز خارجی است.
در نتیجه مواد خامی که برای تولید محصولات پتروشیمی استفاده کرده اند کمتر از قیمت بازار آزاد میخرند. از طرف دیگر بعد فروش مواد تولید شده و بدست آوردن ارز خارجی، این ارز را در بازار داخلی ایران با قیمت نرخ آزاد میفروشند. از آنجا که بین نرخ رسمی و آزاد ارز خارجی (مثل دلار) همیشه بیش از ۱۰% یا ۲۰% اختلاف وجود دارد، در نتیجه سود هنگفتی بدست می آورند.
یکی از مقامات رژیم تصریح کرده که پتروشیمی ارز بدست آمده را به بازار داخل ایران با نرخ آزاد برمیگرداند. در جریان محاکمة متهمان اختلاس و سوءاستفاده ۱۴تن از کارگزاران رژیم در پتروشیمی که از سال گذشته شروع شده و هنوز ادامه دارد، صحبت از مبادلات مبالغی بالغ بر ۶میلیارد و ۶۵۰میلیون یورو است. که به نوشتة روزنامه‌های رژیم، متهم ۶میلیارد یورویی رکورد بابک زنجانی را شکست.
آنها متهمند که از راه بازی با ارز حاصل از فروش مواد پتروشیمی، میلیونها دلار به جیب زده اند. مثلا آنها محصول را در خارج به دلار فروخته اند و در داخل کشور به دولت و شرکتهای تولید کننده به ریال تحویل داده اند و مابه التفاوت نوسان قیمت ارز را برای خودشان برداشته اند. خود متهمان می گویند با دشواریهای زیاد تحریمهای آمریکا را دور زده اند و از این راه به نظام خدمت کرده‌اند و از این روز باید به آنها مدال داد.
شورای ملی مقاومت در سی و هفتمین بیانیة سالانة خود این ساز و کار فاسد را این گونه جمعبندی و بیان کرده است: در رژیم ولایت فقیه با توزیع سیاسی درآمد نفت و درآمد سایر منابع ثروت مواجهیم. این همان کارکرد نظام رانتی حاکم است که به‌هر یک از مقامها ، کارگزاران و مأموران رژیم متناسب با جایگاهشان در هرم قدرت رانت اقتصادی تعلق گرفته است.
منابع اساسی ثروت که عوایدشان مشمول توزیع رانتی میشود، عبارتند از نفت و پتروشیمی، واردات و بازار مصرف، بازار پول، بازار کار و محیط زیست. بخشی از درآمد فروش محصولات پتروشیمی نیز به‌مدد یک رشته فریبکاری و پنهان‌سازی نظیر مناقصه‌های ساختگی، در نهایت سر از بیت خامنه‌ای در می‌‌آورد.
ج: در جریان تحولات اخیر که رئیس جمهور و وزیر خارجة این کشور موضوع مذاکره با رژیم را مطرح کردند و حتی گفتند به صرف این که رژیم دست از اتمی بردارد، حاضر به مذاکره با آن هستند، رژیم و بخصوص باند روحانی مذاکره بی‌قید و شرط را به خودشان وعده می‌دادند و اصحاب مماشات در خارجه هم پیش‌بینی می‌کردند که در این شرایط و بخصوص در حالی که نخست‌وزیر ژاپن عازم تهران است، احتمال تحریم پتروشیمی که زمزمة آن مطرح بود، درچشم انداز نیست.
اعلام وزارت خزانه داری آمریکا مبنی بر تحریم پتروشیمی و بخش وابسته به سپاه آن یک مرتبه انگار چرت حضرات را پاره کرد و اظهارات سخنگوی وزارت خارجه رژیم مبنی بر این که : تنها یک هفته صبر نیاز بود تا پوچ بودن ادعای رئیس جمهور آمریکا برای مذاکره با ایران ثابت شود... که ادعاهای برخی مقامات آمریکایی برای مذاکره با ایران فریبکارانه غیر واقعی و صرفا برای جلب توجه افکار عمومی است.
به زبان معکوس بیان دماغ سوختگی خود رژیم بود. کیهان خامنه‌ای (۱۹خرداد) در همین رابطه با اشاره به همزمانی «ژست مضحک مذاکره»با تحریمهای جدید می‌نویسد: «مذاکره از نگاه دولتهای آمریکا- هم دموکرات و هم جمهوری‌خواه- و هم‌پیمانان اروپایی واشنگتن وسیله‌ای برای چیدن محصول فشارهاست و نشستن پشت میز مذاکره با آمریکایی‌ها یعنی نقد کردن همان مواردی که با فشار زمینه تحقق آن را فراهم کرده‌اند».
ج: تحریم صنایع پتروشیمی رژیم ایران یکی از خواستهای طولانی مدت مقاومت ایران و شورای ملی مقاومت وسازمان مجاهدین خلق ایران بوده است چرا که درآمد پتروشیمی و ارز حاصله از نفت مانند سایر منابع به جیب سپاه پاسداران و بیت خامنه ای منتقل میشود و درخدمت سرکوب مردم ایران وصدور تروریسم وجنگ در منطقه بکارگرفته میشود وحتی یک دلار آن هم صرف مردم ایران نشده ونمی شود.
کما این که در در بیانیه سی وهفتمین سال تاسیس شورای ملی مقاومت ایران که در شهریور ۱۳۹۷ منتشر شد تصریح شده است که درامد فروش محصولات پتروشیمی به مدد یک رشته فریبکاری وپنهان سازی نظیر مناقصه های ساختگی در نهایت از بیت خامنه ای سردر می اورد که درحقیقت جزئی از منظومه سپاه پاسداران است .
مطالب مرتبط
خانم مریم رجوی: درآمد محصولات پتروشیمی سر از بیت خامنه‌ای درمی‌آورد
تحریم پتروشیمی، پیشینه و اهمیت ضربه
گزارش و گفتگو با علیرضا معدنچی
با گذشت دو روز از اعلام تحریم شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس و ۳۹ شرکت وابسته به آن، به خاطر وابستگی آن به سپاه پاسداران، موضعگیریها، واکنشها و اظهارنظرها و تحلیلهای مربوط به این رویداد همچنان ادامه دارد. مقامات امریکایی این اقدام را بخشی از اعمال حداکثر فشار و تشدید مستمر آن برای واداشتن رژیم از ادامة سیاستهای جنگ‌افروزانه و تروریستی خود می‌دانند
و در طرف رژیم از یک طرف می‌کوشند آن را کم‌اهمیت جلوه دهند و از طرف دیگر سوز و گداز می‌کنند و آن را متناقض با رویکرد روزهای اخیر سیاستگذاران امریکایی قلمداد می‌کنند. نگاهی میکنیم به جدیدترین موضعگیریها و واکنشها حول این موضوع.
گزارش:
رژیم در واکنشهای اولیة خود به تحریم بزرگترین بخش پتروشیمی که در اختیار سپاه پاسداران بود، می‌کوشید که آن را کم اهمیت و آثار آن را ناچیز جلوه دهد، اما روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه با آه و فغان از پوچ بودن انتظارات رژیم و دعوت خود خوانده‌اش به مذاکرات بی‌قید و شرط سخن گفت: سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به تحریم شرکت های پتروشیمی ایران گفت: تنها یک هفته صبر نیاز بود تا پوچ بودن ادعای رئیس جمهور آمریکا برای مذاکره با ایران ثابت شود.
موسوی تصریح کرد جهان باید در مقابل تقض آشکار اصول بنیادین حقوق بین‌الملل با ابزار تحریم واکنش نشان دهد».
در مورد ابعاد و پیامدهای اقتصادی تحریم پتروشیمی، اظهارات زنگنه وزیر نفت دولت روحانی شنیدنی است. او در یک مصاحبه مفصل که روز گذشته در رسانههای حکومتی انعکاس یافت، گفت: آمریکا در دوره جدید راههای دور زدن تحریم ها را سخت‌تر کرده است و ما برای گذر از این شرایط مبارزه سنگینی میکنیم، در حال حاضر اگر یک کشتی به سمت بنادر ایران حرکت کند ازسوی بنادر کشورهای دیگر تحریم میشود
و در دوره قبلی تحریم‌ها سازمان ملل متولی و پیگیر بود، اما در حال حاضر شخص آمریکا پیگیر است و اراده‌اش برای اعمال این تحریم‌ها چندین برابر گذشته بوده و سازماندهی مفصلی کرده است، آمریکایی‌ها در این 5- 6 سال اخیر در موضوع تحریمهای به اصطلاح هوشمند به بلوغی شیطانی رسیده‌اند، یعنی به نقطه‌ای رسیده‌اند که می‌خواهند جلوی تمامی راههای ما برای مقابله با تحریم‌ها را بگیرند».
زنگنه در پاسخ به اینکه پس از حذف معافیت‌های نفتی برای کشورهای خریدار نفت ایران، فروش نفت کشورمان به چند بشکه رسیده است؟ از پاسخ طفره رفت و گفت: من در مورد عدد نه در دوره قبل و نه در حال حاضر چیزی نمی‌گویم تا روزی که ان شاء الله تحریم‌ها برداشته شود.
فروش نفت
زنگنه پیش از این بارها گفته بود که ما راههای مختلفی برای فروش نفت داریم و آمریکا قادر نیست جلو صادرات نفت ما را بگیرد. از سوی دیگر، به دنبال تحریم بزرگترین و سود آورترین شرکتهای پتروشیمی مرتبط با سپاه تروریستی پاسداران،
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، در پیامی در حساب توئیتری خود گفت: فشار حداکثری بر روی رژیم ایران ادامه دارد.
پمپئو افزود: «ایالات متحده از دسترسی رژیم ایران به پولی که به آن برای ایجاد بی ثباتی در منطقه نیاز دارد، جلوگیری خواهد کرد.» شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز در توییتر خود نوشت: با لیست گذاری دومین منبع درآمد رژیم ایران فشار حداکثری اقتصادی بسیار موثر رئیس جمهور ادامه می یابد
جان بولتون مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا نیز اعلام کرد: رژیم ایران پولهایش را صرف تامین و و هدایت تروریزم میکند که نتیجه آن ایجاد مشکلات جدی است که به طور فزاینده یی فقط بدتر میشود. رئیس جمهور آمریکا به رژیم ایران فرصتی برای دنبال کردن یک آینده بهتر داد، اما این رژیم اول باید ۴۰ سال حکومت ترور را متوقف کند.
سوز و گداز
در همین حال سوز و گداز از اعلام تحریمهای جدید آمریکا در رسانههای رژیم بالا گرفته است. یکی از کارشناسان سیاسی رژیم به نام صادق ملکی با ابراز بی‌توقعی از اعلام تحریم جدید علیه صنایع پتروشیمی رژیم با تاکید بر این که «تنها راه رهایی گفتگوست» می‌نویسد: « امروز و قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می توان از ترامپِ تشنه مذاکرات امتیازاتی گرفت که فرداهای پس از انتخابات امکان آن نخواهد بود.
نکته آنکه به عنوان ایران در شطرنج سیاست جهانی دقت کنیم ناخواسته مهره سرباز دیگران نشویم. درک کنیم که روس ها و چینی‌ها و رهبران آنها نیز به اندازه آمریکا و ترامپ قابل اعتماد نیستند». یکی دیگر از کارشناسان رژیم به نام جلیلوند نیز به بعد سیاسی تحریم پتروشیمی توجه نشان داده
و با بیان اینکه تحریمهای جدید پتروشیمی در آستانه سفر آبه به ایران «سیاست هویج و چماق» و با هدف امتیازگیری بیشتر است، گفت: «با لفاظی تنش کاهش پیدا نمی‌کند. تنش زمانی کاهش پیدا میکند که طرفین به صورت عملیاتی تنش را کاهش دهند. اینکه ترامپ می‌گوید فقط مساله هسته‌ای مطرح است و فرانسوی‌ها موضوعات دیگر را هم مطرح می‌کنند به نظر من تقسیم کار بین خودشان است و من کاهش تنشی نمی‌بینم».
گفتگوی سیاسی
این گزارش رو دیدیم، از یک طرف رژیم در تبلیغات خودش مدعیه که این تحریم، تأثیر و نقش زیادی نداشته و پتروشیمی اصلاً قابل تحریم کردن نیست؛ اما از طرف دیگر، شاهد سوز و گداز سخنگوی وزارت خارجه‌ش هستیم که با علام این که تنها یک هفته صبر برای اثبات پوچ بودن ادعای ترامپ برای مذاکره نیاز بود، در واقع ناراحتی رژیم را از وعده‌هایی که در رابطه با تغییر سیاست آمریکا و آمادگی اش برای مذاکرات بی‌قید و شرط به خودش می‌داد، ابراز میکند.
واقعیت چیه؟ پتروشیمی و درآمدهای حاصله از آن چه جایگاهی در رژیم و بخصوص سپاه پاسداران داشت و محروم شدن از این درآمد چه تأثیراتی خواهد داشت؟ علاوه بر آثار و پیامدهای اقتصادی، معنی و پیامدهای سیاسی این اقدام در شرایط کنونی چیه؟ اینها سؤالاتی است که در گفتگوی امروز با علیرضامعدنچی امیدواریم بتونیم به اونها جواب بدیم.
س: رژیم مدعی است که تحریم پتروشیمی چیز جدیدی نیست و تأثیر اقتصادی چندانی نداره و اساساً یک اقدام نمادین و سمبولیک هستش.
ج: این که می‌گویند تأثیر زیادی ندارد، روی چند عامل تکیه می‌کنند، یکی تنوع محصولات تولید شده در صنعت پتروشیمی بالغ بر بیش از صد نوع محصولات تولیدی میشود، گستردگی تولیدات امکان کنترل روی معاملات این صنعت را در مقایسه با تولیدات نفت و گاز که دارای محصولات محدودتر هستند پایین می آورد و بعلت تعدد خریداران امکان کنترل این معاملات پایین می آید.
دوم، نیمی از محصولات پتروشیمی در بازار داخلی به فروش می‌رسد. سوم، فروش توسط شرکتهای خصوصی صورت می‌گیرد که گویا ردیابی آنها دشوار است. یکی از شیوه های کسب درآمد از طریق صنایع پتروشیمی، فروش محصولات با قیمت بسیار پایین به دلالهای وابسته به رژیم در کشورهای واسط میباشد. شیوه این کار به این ترتیب است که رژیم برای فروش محصولات پتروشیمی بطور رسمی اعلام مناقصه میکند.
اما بعلت اینکه بعد از چند بار اعلام رسمی با قیمت بالا و پایان مهلت سر رسید، ظاهرا خریداری برای فروش جنس در داخل ایران پیدا نمیشود به این ترتیب دستشان برای فروش محصول به دلال مورد نظر در خارج ایران باز میشود و بعد جنس را در اختیار دلال وابسته به سپاه یا سایر ارگانهای وابسته به ولی فقیه قرار میدهند.
دلال جنس را با قیمت بسیار پایین از نمایندگان رژیم خریده و بعد به قیمت بازار آزاد بین المللی به فروش میرساند. سپس دلال واسط بخش کمتر از درآمد حاصله را برداشته و پول نقد باقیمانده را به حسابهای مخفی وابسته به ولی فقیه و سپاه واریز می‌کنند.
س: صنایع پتروشیمی که بخش عمدة آن روز جمعة گذشته مورد تحریم قرار گرفت، چه جایگاهی در ساختار اقتصادی رژیم دارد؟
ج: ابتدا اجازه بدهید اشاره‌یی به درآمد پتروشیمی و بعد سابقة این صنعت در سالهای اخیر بکنم: بر اساس آخرین آمار گمرک رژیم، سهم پتروشیمی‌ها در سبد صادرات غیر نفتی کشور، ۳۱.۹ درصد بوده است. رژیم در سال ۱۳۹۵( تقریبی معادل سال ۲۰۱۶میلادی) حدود ۱۵ میلیارد دلار از صنعت پتروشیمی فروش خالص داشته است. این پول از فروش ۲۸ میلیون تن محصولات پتروشیمی بدست آمده است. حدود دو سوم سود در فروش خارجی و یک سوم آن مربوط به فروش داخلی بوده است.
در سال بعد یعنی سال ۱۳۹۶(تقریبی معادل سال ۲۰۱۷ میلادی) فروش محصولات صادراتی پتروشیمی به خارج حدود ۷/۱۱ میلیارد دلار بوده است. در مقایسه نسبت فروش خالص خارجی با فروش داخلی با سال ۱۳۹۵(۲۰۱۶) نتیجه گرفته میشود که کل فروش خالص داخلی و خارجی در سال ۱۳۹۶(۲۰۱۷) بالغ بر ۱۸میلیارد دلار بوده است.
س: این پولها کجا می‌رود؟ آیا به خزانة دولت واریز میشود؟
ج: پاسخ به این سؤال بسیار دشوار است، چون غارت و چپاول چنان ابعادی دارد که تقریباً هیچ حساب و کتاب درستی امکان پذیر نیست. اگر قدری توضیح بدهم مسأله روشنتر میشود. سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹) که رژیم طرح خصوصی کردن صنعت پتروشیمی را در پیش گرفت و صنعت پتروشیمی از زیر مجموعه دولتی وزارت نفت خارج شده و ظاهرا طرح خصوصی سازی روی آن انجام شد، اما درواقع خصولتی شد.
بعد از آن، ارگانهای وابسته به ولی فقیه مثل فرمان اجرایی امام و همچنین سپاه پاسداران بطور گسترده مالکیت این صنعت و پالایشگاههای پتروشیمی را بدست آوردند و درآمدشان از طریق فروش محصولات این صنعت افزایش یافت. یکی از سواستفاده هایی که در صنعت پتروشیمی انجام میشود، خرید مواد خام نفت و گاز مورد نیاز برای تولید محصولات پتروشیمی با قیمت ارز دولتی و فروش محصولات تولید شده با قیمت ارز خارجی است.
در نتیجه مواد خامی که برای تولید محصولات پتروشیمی استفاده کرده اند کمتر از قیمت بازار آزاد میخرند. از طرف دیگر بعد فروش مواد تولید شده و بدست آوردن ارز خارجی، این ارز را در بازار داخلی ایران با قیمت نرخ آزاد میفروشند. از آنجا که بین نرخ رسمی و آزاد ارز خارجی (مثل دلار) همیشه بیش از ۱۰% یا ۲۰% اختلاف وجود دارد، در نتیجه سود هنگفتی بدست می آورند.
یکی از مقامات رژیم تصریح کرده که پتروشیمی ارز بدست آمده را به بازار داخل ایران با نرخ آزاد برمیگرداند. در جریان محاکمة متهمان اختلاس و سوءاستفاده ۱۴تن از کارگزاران رژیم در پتروشیمی که از سال گذشته شروع شده و هنوز ادامه دارد، صحبت از مبادلات مبالغی بالغ بر ۶میلیارد و ۶۵۰میلیون یورو است. که به نوشتة روزنامه‌های رژیم، متهم ۶میلیارد یورویی رکورد بابک زنجانی را شکست.
بازی با ارز
آنها متهمند که از راه بازی با ارز حاصل از فروش مواد پتروشیمی، میلیونها دلار به جیب زده اند. مثلا آنها محصول را در خارج به دلار فروخته اند و در داخل کشور به دولت و شرکتهای تولید کننده به ریال تحویل داده اند و مابه التفاوت نوسان قیمت ارز را برای خودشان برداشته اند. خود متهمان می گویند با دشواریهای زیاد تحریمهای آمریکا را دور زده اند و از این راه به نظام خدمت کرده‌اند و از این روز باید به آنها مدال داد.
شورای ملی مقاومت در سی و هفتمین بیانیة سالانة خود این ساز و کار فاسد را این گونه جمعبندی و بیان کرده است: در رژیم ولایت فقیه با توزیع سیاسی درآمد نفت و درآمد سایر منابع ثروت مواجهیم. این همان کارکرد نظام رانتی حاکم است که به‌هر یک از مقامها ، کارگزاران و مأموران رژیم متناسب با جایگاهشان در هرم قدرت رانت اقتصادی تعلق گرفته است.
منابع اساسی ثروت که عوایدشان مشمول توزیع رانتی میشود، عبارتند از نفت و پتروشیمی، واردات و بازار مصرف، بازار پول، بازار کار و محیط زیست. بخشی از درآمد فروش محصولات پتروشیمی نیز به‌مدد یک رشته فریبکاری و پنهان‌سازی نظیر مناقصه‌های ساختگی، در نهایت سر از بیت خامنه‌ای در می‌‌آورد.
س: وقتی رژیم می‌گوید تحریم پتروشیمی یک اقدام نمادین و سمبولیک هست، ظاهراً داره به وجه سیاسی اون اشاره می‌کنه؛ به لحاظ سیاسی این اقدام چه معنا و چه تأثیری دارد؟
ج: در جریان تحولات اخیر که رئیس جمهور و وزیر خارجة این کشور موضوع مذاکره با رژیم را مطرح کردند و حتی گفتند به صرف این که رژیم دست از اتمی بردارد، حاضر به مذاکره با آن هستند، رژیم و بخصوص باند روحانی مذاکره بی‌قید و شرط را به خودشان وعده می‌دادند و اصحاب مماشات در خارجه هم پیش‌بینی می‌کردند که در این شرایط و بخصوص در حالی که نخست‌وزیر ژاپن عازم تهران است، احتمال تحریم پتروشیمی که زمزمة آن مطرح بود، درچشم انداز نیست.
اعلام وزارت خزانه داری آمریکا مبنی بر تحریم پتروشیمی و بخش وابسته به سپاه آن یک مرتبه انگار چرت حضرات را پاره کرد و اظهارات سخنگوی وزارت خارجه رژیم مبنی بر این که : تنها یک هفته صبر نیاز بود تا پوچ بودن ادعای رئیس جمهور آمریکا برای مذاکره با ایران ثابت شود... که ادعاهای برخی مقامات آمریکایی برای مذاکره با ایران فریبکارانه غیر واقعی و صرفا برای جلب توجه افکار عمومی است.
به زبان معکوس بیان دماغ سوختگی خود رژیم بود. کیهان خامنه‌ای (۱۹خرداد) در همین رابطه با اشاره به همزمانی «ژست مضحک مذاکره»با تحریمهای جدید می‌نویسد: «مذاکره از نگاه دولتهای آمریکا- هم دموکرات و هم جمهوری‌خواه- و هم‌پیمانان اروپایی واشنگتن وسیله‌ای برای چیدن محصول فشارهاست و نشستن پشت میز مذاکره با آمریکایی‌ها یعنی نقد کردن همان مواردی که با فشار زمینه تحقق آن را فراهم کرده‌اند».
س: سلسله تحریمهایی که روز جمعة گذشته شاهد آخرین حلقة آن بودیم، در نقشه مسیر مجاهدین و مقاومت ایران برای سرنگونی رژیم آخوندی چه جایی و جایگاهی دارد؟
ج: تحریم صنایع پتروشیمی رژیم ایران یکی از خواستهای طولانی مدت مقاومت ایران و شورای ملی مقاومت وسازمان مجاهدین خلق ایران بوده است چرا که درآمد پتروشیمی و ارز حاصله از نفت مانند سایر منابع به جیب سپاه پاسداران و بیت خامنه ای منتقل میشود و درخدمت سرکوب مردم ایران وصدور تروریسم وجنگ در منطقه بکارگرفته میشود وحتی یک دلار آن هم صرف مردم ایران نشده ونمی شود.
کما این که در در بیانیه سی وهفتمین سال تاسیس شورای ملی مقاومت ایران که در شهریور ۱۳۹۷ منتشر شد تصریح شده است که درامد فروش محصولات پتروشیمی به مدد یک رشته فریبکاری وپنهان سازی نظیر مناقصه های ساختگی در نهایت از بیت خامنه ای سردر می اورد که درحقیقت جزئی از منظومه سپاه پاسداران است .
مطالب مرتبط
خانم مریم رجوی: درآمد محصولات پتروشیمی سر از بیت خامنه‌ای درمی‌آورد
تحریم پتروشیمی، پیشینه و اهمیت ضربه