حقوق مردم در نهج البلاغه ـ نگاهی به رویکرد اسلام اصیل انقلابی و علوی ـ قسمت دوم
نگاهی به رویکرد اسلام اصیل انقلابی و علوی ـ حقوق مردم در نهج البلاغه ـ قسمت دوم ـ ۳۱فروردین۱۴۰۰
گفتگو با عباس داوری
این اصل را مد‌نظر بگیریم که در مرام اسلام، روابط میان برادران عقیدتی و مبارزاتی، روابط مسئولانه‌یی است که در آیات متعدد قرآن مطرح شده است. برای نمونه، در قرآن می‌خوانیم که: «المؤمنون والمؤمنات بعضهم اولیاء بعض» (مؤمنان از زن و مرد، هرکدامشان «ولی»، یعنی دوست و سرپرست یکدیگرند).
حال توجه کنیم که بازهم قرآن می‌آموزد: «همانا کسانی‌که ایمان آورده و هجرت کردند و با مال و جان خویش جهاد نمودند، اینان هرکدام «ولی»، یعنی دوست و سرپرست یکدیگرند اما کسانی‌که ایمان آورده لیکن هجرت نکردند، شما هیچ‌گونه «ولایت»، دوستی و سرپرستی نسبت به‌آنان ندارید تا وقتی که هجرت کنند. و چنانچه از شما در امر دین یاری خواستند، یاریشان بکنید مگر بر‌ضد کسانی‌که -هرچند مسلمان نیستند اما- میان شما و آنان پیمان صلح ودوستی منعقد است».
مطابق بیان صریح این آیه، هرچند که مسلمانان بی‌هجرت، مسلمان و اهل ایمان شمرده می‌شوند اما در حیطه مسئولیت و تعهد مؤمنان و مجاهدان نیستند، بلکه نسبت به‌غیر‌مسلمین هم‌پیمان، مرتبتی نازلتر دارند. مؤمنان حق‌ندارند به‌بهای آزردن یا پایمال‌کردن حقوق مردمان هم‌پیمان، چنان مسلمانان بی‌حال و فراری از هجرت را یاری کنند.
این‌که مسلمانان به‌اتفاق و اجماع، «هجرت» پیامبر(ص) را مبدأ تاریخ اسلامی مقرر کردند، به‌خاطر تأکید اسلام بر‌ارزشها و فریضه هجرت بود. رعایت این تاریخ به‌زمان پیامبر(ص) بر‌می‌گردد. هرچند آن‌وقت به‌صدور فرمانی رسمی نینجامید تا آن‌که چنین نیازی در کارهای مسلمانان جدی شد و در سال ۱۶هجری و زمان خلافت عمر‌بن‌خطاب، خلیفه دوم راشدین، به‌طور رسمی این مبدأ تاریخ، اعلام و پای همه معاهدات و سندهای رسمی قید می‌شد.
مطالب مرتبط
حقوق مردم در نهج البلاغه ـ نگاهی به رویکرد اسلام اصیل انقلابی و علوی ـ قسمت اول
حقوق مردم در نهج البلاغه ـ نگاهی به رویکرد اسلام اصیل انقلابی و علوی ـ قسمت سوم
حقوق مردم در نهج البلاغه ـ نگاهی به رویکرد اسلامی اصیل انقلابی و علوی ـ قسمت چهارم
حقوق مردم در نهج‌البلاغه- گفتگو با عباس داوری -قسمت سوم