( مناظره با خر )
" ﻣﻨاﻇرﻩ ﺑا خر"
ﺭﻭﺯﯼ ﺑﻪ ﺭﻫﯽ ﻣرﺍ ﮔﺬﺭ ﺑﻮﺩ
خﻮﺍﺑیﺪﻩ ﺑﻪ ﺭﻩ ﺟﻨاﺏ خر ﺑﻮﺩ
ﺍﺯ خر ﺗﻮ ﻧﮕﻮ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﮔهر ﺑﻮﺩ
ﭼﻮﻥ ﺻاﺣﺐ ﺩﺍﻧﺶ ﻭ ﻫﻨر ﺑﻮﺩ
ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺟﻨاﺏ ﺩﺭ ﭼﻪ ﺣاﻟﯽ
ﻓرﻣﻮﺩ ﮐﻪ ﻭﺿﻊ ﺑاﺷﺪ ﻋاﻟﯽ
ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺑیا خرﯼ ﺭﻫا ﮐﻦ
ﺁﺩﻡ ﺷﻮ ﻭ ﺑعﺪ ﺍﺯ ﺍیﻦ ﺻﻔاﮐﻦ
ﮔﻔﺘا ﮐﻪ ﺑرﻭ ﻣرﺍ ﺭﻫا ﮐﻦ
ﺯخﻢ ﺗﻦ خﻮیﺶ ﺭﺍ ﺩﻭﺍ ﮐﻦ
ﻧﻪ ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺩیﮕرﯼ ﻧﻤﻮﺩیﻢ
ﻧﻪ ﺍﻫﻞ ﺭیا ﻭ ﻣﮑر ﺑﻮﺩیﻢ
ﺭﺍﺿﯽ ﭼﻮ ﺑﻪ ﺭﺯﻕ خﻮیﺶ ﺑﻮﺩیﻢ
ﺍﺯ ﺳﻔرﮤ ﮐﺲ ﻧاﻥ نَرُﺑﻮﺩیﻢ
ﺩیﺪﯼ ﺗﻮ خرﯼ ﮐُﺸﺪ خرﯼ ﺭﺍ؟
یا ﺁﻧﮑﻪ ﺑَرﺩ ﺯ ﺗﻦ ﺳرﯼ ﺭﺍ؟
ﺩیﺪﯼ ﺗﻮ خرﯼ ﮐﻪ ﮐﻢ ﻓرﻭﺷﺪ ؟
یا ﺑهر ﻓریﺐِ خﻠﻖ ﮐﻮﺷﺪ ؟
ﺩیﺪﯼ ﺗﻮ خرﯼ ﮐﻪ ﺭﺷﻮﻩ خﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ؟
یا ﺑر خر ﺩیﮕرﯼ ﺳﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ؟
ﺩیﺪﯼ ﺗﻮ خرﯼ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﭘیﻤاﻥ؟
یا ﺁﻧﮑﻪ ﺯ ﺩیﮕرﯼ ﺑرﺩ ﻧاﻥ؟
ﺩیﺪﻡ ﺳﺨﻨﺶ ﻫﻤﻪ ﻣﺘیﻦ ﺍﺳﺖ
ﻓرﻣایﺶ ﺍﻭ ﻫﻤﻪ یﻘیﻦ ﺍﺳﺖ
ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺯ ﺁﺩﻣﯽ ﺳرﯼ ﺗﻮ
ﻫرﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﺩیﺪ ﻣا خرﯼ ﺗﻮ
ﺑﻨﺸﺴﺘﻢ ﻭ ﺁﺭﺯﻭ ﻧﻤﻮﺩﻡ
ﺑر خاﻟﻖ خﻮیﺶ ﺭﻭ ﻧﻤﻮﺩﻡ
ﺍﯼ ﮐاﺵ ﮐﻪ ﻗاﻧﻮﻥ خریﺖ
ﺟاﺭﯼ ﺑﺸﻮﺩ ﺑﻪ ﺁﺩﻣیﺖ . . .
«ایرج میرزا»